Afstamming
Wie zijn je ouders?
Het is een vraag die voor veel kinderen makkelijk te beantwoorden is. Toch is het antwoord niet voor alle kinderen zo vanzelfsprekend. Dit terwijl kennis over de (biologische) ouders van groot belang is voor het vormen van de identiteit en zelfbeeld van een kind. Afstamming gaat niet alleen over genetische banden, maar ook over emotionele en juridische relaties die van grote invloed kunnen zijn op iemand zijn/haar leven. Hierbij geldt dat de werkelijkheid soms verschilt van de juridische werkelijkheid. Er zijn in Nederland meerdere mogelijkheden om ouders te worden. Wie de moeder van een kind is, staat vrijwel nooit ter discussie. Op grond van artikel 1:198 lid 1 BW is de moeder van het kind de vrouw waar het kind uit is geboren. Een biologische moeder is dus automatisch ook de juridische moeder met alle bijkomende rechten en plichten.
Huwelijk / geregistreerd partnerschap
Een kind dat uit een huwelijk van zijn of haar ouders is geboren, heeft automatisch een juridisch vader en – moeder. Hetzelfde geldt voor een kind dat uit een geregistreerd partnerschap van zijn of haar ouders is geboren.
Maar wat nu als de ouders niet getrouwd zijn of geen geregistreerd partnerschap hebben ten tijde van de geboorte van het kind? In dat geval heeft het kind alleen een juridisch moeder. Zij is degene uit wie het kind is geboren. Wanneer de ouders ervoor willen zorgen dat ook de (biologische) vader de juridisch vader van het kind wordt, dan moet de vader het kind erkennen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente.
Erkenning
Erkenning is de wettelijke procedure waarbij een man het vaderschap van een kind officieel erkent. Dit kan zowel tijdens de zwangerschap als na de geboorte gebeuren. Erkenning kan worden geregeld bij de gemeente. De erkenner van het kind kan iedereen zijn, het hoeft niet de biologische vader te zijn. Wel is het van belang dat de moeder hier bij is en toestemming geeft. Erkenning is belangrijk omdat het niet alleen de juridische band tussen vader en kind vastlegt, maar ook rechten en plichten met zich meebrengt, zoals het recht op omgang en de verplichting tot onderhoud. Als de moeder hiervoor geen toestemming geeft, kunt u de rechter hiervoor om vervangende toestemming vragen.
Vervangende toestemming voor erkenning is een procedure waarbij de rechtbank toestemming geeft voor de erkenning van een kind door de vader, zelfs als de moeder weigert in te stemmen. Deze maatregel waarborgt dat het kind juridische en emotionele banden met beide ouders kan onderhouden, wat belangrijk is voor zijn of haar ontwikkeling en rechten.
Gerechtelijke Vaststelling Vaderschap
Wanneer een man het vaderschap niet vrijwillig erkent, kan de moeder of het kind via de rechter het vaderschap laten vaststellen. Dit proces, bekend als gerechtelijke vaststelling van vaderschap, kan noodzakelijk zijn voor het verkrijgen van alimentatie, erfgenaamschap en andere juridische rechten. De rechtbank zal DNA-onderzoek kunnen bevelen om het vaderschap vast te stellen.
Adoptie
Anders dan de bovenstaande mogelijkheden om een juridische ouderschapsband te vestigen kan dat ook op een geheel andere manier. Adoptie is een andere manier om de (nieuwe) juridische banden tussen een kind en ouder(s) vast te leggen, waarbij het kind dezelfde juridische status als een biologische zoon of dochter krijgt. Als iemand wordt geadopteerd betekent dit dat diegene door de wet wordt gezien als een kind van de adoptie ouders. Dit moet altijd via een rechter. Dit kan zowel nationaal als internationaal plaatsvinden en er moet aan enkele vereisten worden voldaan. Omdat een adoptie in principe niet kan worden gewijzigd en de banden met de oorspronkelijke juridische ouders volledig worden doorgesneden, gaat men hier zorgvuldig mee om. De voorwaarden die hiervoor gelden, staan genoemd in artikel 1:288 van het Burgerlijk Wetboek. Aan ieder van deze voorwaarden moet worden voldaan, hoewel er mogelijk uitzonderingen zijn. Heeft u hierover vragen, aarzel dan niet om contact met ons op te nemen.
Twee belangrijke voorwaarden zijn dat het kind minderjarig moet zijn op de dag van het adoptieverzoek, en dat de biologische ouder(s) toestemming moet(en) geven. Wordt aan een van deze voorwaarden niet voldaan? Dan betekent dit niet gelijk dat een adoptie niet meer mogelijk is. Zo kan hier - onder omstandigheden - aan voorbij worden gegaan. Welke omstandigheden dit zijn staat beschreven in de wet en in jurisprudentie. Een voorbeeld hiervan dat als een ouder het kind grof heeft verwaarloosd, aan zijn toestemming voorbij gegaan kan worden.
Waarom is afstamming belangrijk?
Het weten wie uw biologische ouders zijn, biedt niet alleen emotionele zekerheid, maar ook toegang tot belangrijke medische informatie en het recht op erfgenaamschap. Het is daarnaast ook een fundamenteel recht dat wordt beschermd door internationale mensenrechtenverdragen. Het helpt kinderen met de ontwikkeling van hun identiteit. Voor ouders brengt het juridische duidelijkheid en zekerheid, evenals de mogelijkheid om volledig betrokken te zijn in het leven van hun kind.
Heeft u vragen over de juridische relatie met uw kind of de mogelijkheid om deze juist vast te laten stellen, neem dan contact op met een van onze familierecht advocaten.